线性代数:特征值与特征向量

发布于 2024-06-06  44 次阅读


一、行列式

  行列式的基本定义已经在《Linear Algebra 01 Matrix》中的第六章“逆矩阵”中简单讨论。这里不再赘述。

1.1 基本性质

  下面我们简要说明一下行列式具有的性质:

  1. 行列式中一行(列)全为零,则此行列式的值为0;
  2. 在某一行(列)有公因子$k$,则可以将其提前:$\left(\begin{array}{*{20}{c}} {a} & {b} \newline {kc} & {kd} \newline \end{array} \right) = k \left(\begin{array}{*{20}{c}} {a} & {b} \newline {c} & {d} \newline \end{array} \right)$;
  3. 某一行(列)的每个元素是两数之和,可以拆分为两个相加的行列式:$\left(\begin{array}{*{20}{c}} {a} & {b} \newline {c + e} & {d + f} \newline \end{array} \right) = \left(\begin{array}{*{20}{c}} {a} & {b} \newline {c} & {d} \newline \end{array} \right) + \left(\begin{array}{*{20}{c}} {a} & {b} \newline {e} & {f} \newline \end{array} \right)$;
  4. 两行(列)互换,改变行列式的正负号;
  5. 两行(列)成比例,行列式值为0;
  6. 将一行(列)的$k$倍加另一行(列),值不变;
  7. 行列式“转置”,值不变;

1.2 拉普拉斯展开

  设$\rm B$是一个$n-{\rm by}-n$的矩阵。$\rm B$的第$i$行$j$列的余子式${\rm M}_{ij}$指$\rm B$中去掉$i$行$j$列的$n-1$阶子矩阵的行列式。${\rm M}_{ij}$的代数余子式表示为${\rm C}_{ij} = (-i)^{i+j}{\rm M}_{ij}$。

  行列式$\left| {\rm B} \right|$,沿$i$行或$j$列展开如下:

$$
\begin{eqnarray}
\left| {\rm B} \right| &=&
{\rm b}_{i1}{\rm C}_{i1} + {\rm b}_{i2}{\rm C}_{i2} + \dots + {\rm b}_{in}{\rm C}_{in} \newline &=&
{\rm b}_{1j}{\rm C}_{1j} + {\rm b}_{2j}{\rm C}_{2j} + \dots + {\rm b}_{nj}{\rm C}_{nj}
\end{eqnarray}
$$

  我们来看一个数值化的例子,考虑如下矩阵:

$$
{\rm B}=
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{1} & {2} & {3} \newline
{4} & {5} & {6} \newline
{7} & {8} & {9}
\end{array}
\right)
$$

我们可以沿着第1行展开:

$$
\begin{eqnarray}
\left| {\rm B} \right| &=&
1 \cdot
\left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{5} & {6} \newline
{8} & {9}
\end{array}
\right|
-2 \cdot
\left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{4} & {6} \newline
{7} & {9}
\end{array}
\right|
+3 \cdot
\left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{4} & {5} \newline
{7} & {8}
\end{array}
\right| \newline &=&
1 \cdot (-3) -2 \cdot (-6) +3 \cdot (-3) \newline &=&
0
\end{eqnarray}
$$

我们也可以沿着第2列展开:

$$
\begin{eqnarray}
\left| {\rm B} \right| &=&
-2 \cdot
\left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{4} & {6} \newline
{7} & {9}
\end{array}
\right|
+5 \cdot
\left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{1} & {3} \newline
{7} & {9}
\end{array}
\right|
-8 \cdot
\left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{1} & {3} \newline
{4} & {6}
\end{array}
\right| \newline &=&
-2 \cdot (-6) +5 \cdot (-12) -8 \cdot (-6) \newline &=&
0
\end{eqnarray}
$$

1.3 莱布尼兹公式

  参考《Linear Algebra 01 Matrix》中的第六章“逆矩阵”中简单讨论。

二、特征值

2.1 概念

  让$\rm A$为一个方阵,$\rm x$是一个列向量,$\lambda$是标量,奇异值问题由下给出:

$$
{\rm Ax} = \lambda {\rm m}
$$

对于上述方程,我们将其改写为齐次方程的形式:

$$
({\rm A} - \lambda{\rm I}){\rm x} = 0
$$

其中${\rm A} - \lambda{\rm I}$就是$\rm A$的对角线减去$\lambda$。为了存在非零特征向量,矩阵${\rm A} - \lambda{\rm I}$必须是奇异的,即:

$$
{\rm det}({\rm A} - {\lambda}{\rm I}) = 0
$$

这个等式被称为矩阵$\rm A$的特征方程(characteristic equation),由莱布尼兹方程可以知道,特征方程是一个$n-{\rm by}-n$的矩阵的关于$\lambda$的$n$阶多项式。对于每一个找到的特征值$\lambda i$和对应的特征向量${\rm x}_i$,可以通过解向量$\rm x$的方程$({\rm A} - {\lambda}_i {\rm I})x = 0$得到。

  我们通过一个$2-{\rm by}-2$的例子来说明这个问题:

$$
0 = {\rm det}({\rm A} - \lambda {\rm I}) = \left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{a - \lambda} & {b} \newline
{c} & {d - \lambda}
\end{array}
\right| =
(a - \lambda)(d - \lambda) - bc =
{\lambda}^{2} - (a+d){\lambda} + (ad-bc)
$$

这个特征方程可以重写为:

$$
{\lambda}^{2} - {\rm Tr(A)}\lambda + {\rm det(A)} = 0
$$

其中${\rm Tr(A)}$称为矩阵的迹(trace),它是矩阵的主对角线元素之和。

  由于$2-{\rm by}-2$的特征方程是二次方程,因此它具有:(1)两个不同的实根;(2)个不同的复共轭根;(3)一个退化实根。更一般地,特征值可以是实数或复数,并且$n-{\rm by}-n$矩阵可以具有少于$n$个不同的特征值。

2.2 例子

  假设我们现在有矩阵$\rm A$,我们要求它的特征值。矩阵$\rm A$定义如下:

$$
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{0} & {1} \newline
{1} & {0}
\end{array}
\right)
$$

我们通过求它关于$\rm x$的特征方程${\rm Ax} = \lambda {\rm x}$来得到$\lambda$,我们将其改写为:$({\rm A} - {\lambda}{\rm I}){\rm x} = 0$,于是有:

$$
{\rm det}({\rm A} - {\lambda}{\rm I}) = 0 = \left|
\begin{array}{*{20}{r}}
{- \lambda} & {1} \newline
{1} & {- \lambda}
\end{array}
\right| =
{\lambda}^2 - 1
$$

得到${\lambda}_1 = 1, {\lambda}_2 = -1$。第一个特征向量通过$({\rm A} - {\lambda}_{1}{\rm I}){\rm x}$得到:

$$
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{-1} & {1} \newline
{1} & {-1}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{x_1} \newline
{x_2}
\end{array}
\right) = 0
$$

得到$x_1 = x_2$。同理,第二个特征向量通过$({\rm A} - {\lambda}_{2}{\rm I}){\rm x}$得到:

$$
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{1} & {1} \newline
{1} & {1}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{x_1} \newline
{x_2}
\end{array}
\right) = 0
$$

得到$x_1 = -x_2$。我们将结果写为:

$$
{\lambda}_{1} = 1, {x}_{1} =
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{1} \newline
{1}
\end{array}
\right); \quad
{\lambda}_{2} = -1, {x}_{2} =
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{1} \newline
{-1}
\end{array}
\right)
$$

其中$x_1$和$x_2$仍选一个作为常量,另一个作为变量即可。

  这里需要注意的是,对于任意n阶方阵都有:${\lambda}_{1} + {\lambda}_{2} = {\rm Tr(A)}$,并且${\lambda}_{1}{\lambda}_{2}={\rm det(A)}$。

三、矩阵对角化

3.1 概念

  我们从一个$2-{\rm by}-2$的矩阵$\rm A$来考察,其特征值如下给出:

$$
{\lambda}_{1}, {x}_{1} =
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{{x}_{11}} \newline
{{x}_{21}}
\end{array}
\right); \quad
{\lambda}_{2}, {x}_{2} =
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{{x}_{12}} \newline
{{x}_{22}}
\end{array}
\right)
$$

同时我们考虑对矩阵做如下的因式分解:

$$
{\rm A} \left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{{x}_{11}} & {{x}_{12}} \newline
{{x}_{21}} & {{x}_{22}}
\end{array}
\right) =
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{{\lambda}_{1}{x}_{11}} & {{\lambda}_{2}{x}_{12}} \newline
{{\lambda}_{1}{x}_{21}} & {{\lambda}_{2}{x}_{22}}
\end{array}
\right) =
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{{x}_{11}} & {{x}_{12}} \newline
{{x}_{21}} & {{x}_{22}}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{{\lambda}_{1}} & {0} \newline
{0} & {{\lambda}_{2}}
\end{array}
\right)
$$

我们将$\rm S$定义为矩阵$\rm A$的特征向量矩阵,把矩阵$\rm \Lambda$定义为特征值的对角矩阵。那么对于一个n阶、并且有n个线性无关的特征向量的方阵,我们有:

$$
\rm AS = S{\Lambda}
$$

其中$\rm S$是可逆矩阵,我们有:

$$
\rm A=S{\Lambda}S^{-1}, \quad {\Lambda}={S}^{-1}AS
$$

3.2 例子

  我们尝试对以下矩阵进行对角化:

$$
{\rm A} \left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{a} & {b} \newline
{b} & {a}
\end{array}
\right)
$$

  $\rm A$的特征值由以下给出:

$$
{\rm det}({\rm A} - {\lambda}{\rm I}) = 0 = \left|
\begin{array}{*{20}{c}}
{a - {\lambda}} & {b} \newline
{b} & {a - {\lambda}}
\end{array}
\right| = (a - {\lambda})^2 - b^2 = 0
$$

于是${\lambda}_{1} = a+b$、${\lambda}_{2} = a-b$。对于${\lambda}_{1}$有:

$$
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{-b} & {b} \newline
{b} & {-b}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{{x}_{11}} \newline
{{x}_{21}}
\end{array}
\right) =
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{0} \newline
{0}
\end{array}
\right)
$$

对于${\lambda}_{2}$有:

$$
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{b} & {b} \newline
{b} & {b}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{{x}_{12}} \newline
{{x}_{22}}
\end{array}
\right) =
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{0} \newline
{0}
\end{array}
\right)
$$

于是:

$$
{\rm x_1} =
\frac{1}{\sqrt{2}}
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{1} \newline
{1}
\end{array}
\right), \quad
{\rm x_2} =
\frac{1}{\sqrt{2}}
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{1} \newline
{-1}
\end{array}
\right)
$$

因为特征向量$\rm S$是正交的,因此$\rm S^{-1}= S^{T}$,我们有:

$$
\rm S = \frac{1}{\sqrt{2}}
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{1} & {1} \newline
{1} & {-1}
\end{array}
\right), \quad
S^{-1} = S^T = S
$$

矩阵对角化的结果是:

$$
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{a+b} & {0} \newline
{0} & {a-b}
\end{array}
\right)=
\frac{1}{2}
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{1} & {1} \newline
{1} & {-1}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{c}}
{a} & {b} \newline
{b} & {a}
\end{array}
\right)
\left(
\begin{array}{*{20}{r}}
{1} & {1} \newline
{1} & {-1}
\end{array}
\right)
$$

四、矩阵的幂

  矩阵对角化有助于计算矩阵的幂。假设矩阵$\rm A$可对角化,于是:

$$
\rm A^2 = (S{\Lambda}S^{-1})(S{\Lambda}S^{-1}) = S{\Lambda}^{2}S^{-1}
$$

对于$p$次幂则有:

$$
\rm A^{p} = S{\Lambda}^{p}S^{-1}
$$